इटहरी । नेपाल र भारतमा उत्पादन र बिक्रीमा नै प्रतिबन्धित माछा प्रहरीको सेटिङमा भारतबाट नेपाल भित्रिने गरेको नेपाल माछापालन किसान सङ्घले जनाएको छ ।
दुवै देशका सरकारले बिक्री वितरणमा प्रतिबन्ध लगाएको अफ्रिकन मागुर प्रजातिलगायतका माछा सीमामा बस्ने सुरक्षा निकायकै मिलेमतोमा बजार भित्रिने गरेको व्यवसायीहरूले आरोप लगाएका छन् ।
नेपाल मत्स्यपालन किसान सङ्घले शनिबार आयोजना गरेको पत्रकार सम्मेलनमा यस्तो दाबी गरेका हुन् । सीमा क्षेत्रमा कुनै चेकजाँच विनै भारतीय माछा छाडिने गरिएको भिडियो उनीहरूले पत्रकार सम्मेलनमा सार्वजनिकसमेत गरे ।
व्यवसायीहरूले विराटनगरको जोगवनी, सुनसरीको भण्टाबारी, झापाको भद्रपुर नाकाबाट मोटरसाइकलमा लोड गरी अवैध ढङ्गबाट नेपाली बजारमा ल्याउँदै गरेको भिडियो पत्रकारहरूलाई देखाएका थिए ।
सोही भिडियो सम्बन्धित जिल्लाका प्रशासन कार्यालय र सुरक्षा प्रमुखहरूलाई बुझाए पनि अहिलेसम्म तस्करी नियन्त्रणमा कुनै पहल नगरेको उनीहरूको भनाइ छ । व्यवसायीहरूले सीमामा हुने तस्करी रोक्न पटक–पटक सुनसरी, मोरङ, झापा र उदयपुरस्थित प्रशासन कार्यालय समक्ष ज्ञापन–पत्र बुझाए पनि बेवास्ता गरेको नेपाल मत्स्यपालन किसान सङ्घका उपाध्यक्ष राम पौडेलले बताए । उपाध्यक्ष पौडेलका अनुसार सम्बन्धित जिल्लाका प्रजिअहरूलाई सीमा क्षेत्रबाट सुरक्षा निकायको मिलेमतोमा हुने गरेको चोरी पैठारीबारेको भिडियोसमेत देखाइएको तर अवैध माछा नियन्त्रण गर्नेतर्फ मौन बसेको उनले बताए ।
सीमा नाकाबाट भित्रिने अवैध माछाका कारण नेपाली कृषकहरूले उत्पादन गरेको माछाले बजार पाउन छाडेको जसका कारण व्यवसायमा आबद्ध तीन सय कृषकहरूको अर्बौंको लगानी सङ्कटमा परेको पत्रकार सम्मेलनमा सङ्घका सचिव तथा ८ वर्षदेखि माछा पालन गर्दै आएका कृषक पुष्प अधिकारीले बताए ।
सुनसरी, मोरङ, झापा र उदयपुरमा व्यावसायिक माछापालन गर्ने ३ सय कृषकहरूको करोडौं लगानी माछा व्यवसायमा रहेको उल्लेख गर्दै अहिले सो लगानी जोखिममा परेको सचिव अधिकारीले बताए । अहिले सरदर कोशी प्रदेशका विभिन्न जिल्लाहरूमा दैनिक २० टन माछा बिक्रीका लागि तयार भए पनि ७ देखि ८ टन मात्रै बिक्री भइरहेको बाँकी भारतीय माछाले बजार लिएको अधिकारी बताउँछन् ।
माछालाई धेरै दिनसम्म ताजा देखाउन मानव स्वास्थ्यका लागि हानिकारक मानिएको फर्मालिन रसायन प्रयोग गरिएको प्रमाणित भए पनि अफ्रिकन मागुर प्रजातिका माछा नेपाल र भारतका सहरहरूमा बिक्री वितरणमा प्रतिबन्ध लगाइएको छ । तर सीमा क्षेत्रमा रहेका सुरक्षाकर्मीहरूले विना रोकटोक सोझै छिराइदिने गरेका कारण त्यस्ता प्रतिबन्धित माछा सुनसरीको इटहरी, तरहरा, धरान, दुहबी, मोरङको उर्लाबारी, विराटनगर र झापाका विभिन्न हाट बजारहरूमा खुलेआम बिक्री वितरण हुँदै आएको सङ्घका सचिव अधिकारीले बताए । जसका कारण नेपाली कृषकले उत्पादन गरेका माछाका लागि अहिले बजार नपाई सङ्कटमा परेको उनले बताए ।
कोशी प्रदेशका विभिन्न जिल्लाका सहरहरूमा भारतीय बजारबाट दैनिक १० टन माछा चोरबाटो हुँदै छिर्ने गरेको अनुगमनबाट फेला परेको पत्रकार सम्मेलनमा बताइएको छ । ती माछाका कारण नेपाली कृषकहरूले उत्पादन गर्दै आएको विभिन्न प्रजातिका माछाले बजार पाउन छाडेको र व्यवसायबाटै पलायन हुनुपर्ने अवस्था सिर्जना भइरहेको उनीहरूको भनाइ छ । यदि यो अवस्था आए सबै मत्स्यपालन कृषकहरू सरकारविरुद्ध सडकमा उत्रने चेतावनीसमेत उनीहरूले दिए । सरदर कोशी प्रदेशका मत्स्यपालन कृषकहरूले पङ्गास, रहु, नैनी, कमनकार्पलगायत प्रजातिका माछाहरू उत्पादन गर्दै आएको पत्रकार सम्मेलनमा जनाइएको छ ।
विशेषगरी पछिल्लो पाँच वर्षयता सुनसरी, मोरङ र झापामा पङ्गास प्रजातिका माछाहरू उत्पादन हुँदै आएको कृषक तथा माछा व्यवसायी सङ्घ सुनसरीका अध्यक्ष देवराज महतले बताए ।
यता मोरङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी इन्द्रदेव यादवले सीमाक्षेत्रबाट आफू आएपछि कुनै प्रकारको माछा नेपाली बजार छिर्न नदिएको दाबी गरे । कृषकहरूको गुनासोलाई मध्यनजर गर्दै बिलविजक विना भारतबाट आएका माछा तत्काल नियन्त्रणमा लिएर नष्ट गर्ने गरेको मोरङका प्रजिअ यादवले बताए ।
त्यस्तै सुनसरीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी धर्मेन्द्रकुमार मिश्रले प्रहरीको आँखा छलेर यदाकता मात्रै अवैधरूपमा माछा छिर्ने गरेको स्वीकारे । अहिले सीमाक्षेत्रमा विशेष गरी लागूऔषध नियन्त्रणलाई प्राथमिकतामा राखेर प्रशासनले काम गरिरहेको उल्लेख गर्दै जिल्ला अधिकारी मिश्रले बिलविजक विनाका अवैध माछा तत्काल नियन्त्रणमा लिँदै नष्ट गर्ने गरेको दाबी गरे ।
यस विषयमा कोशी प्रदेश प्रहरी प्रमुख डिआइजी ईश्वर कार्कीले प्रहरीमाथि लगाएको आरोप गलत भएको बताए । “त्यस्तो केही छैन । यो उहाँहरूको पुरानो आरोप हो”–डिआइजी कार्कीले ब्लाष्टसँग भने ।
